Tham dự Hội nghị có ông Trịnh Đình Dũng, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ; ông Vũ Khoan, nguyên Bí thư Trung ương Đảng, nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ; ông Nguyễn Ngọc Bảo, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương; ông Trương Quang Nghĩa, Uỷ viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ GTVT; các đồng chí Thứ trưởng Bộ GTVT; cùng đại diện Lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương và địa phương.

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng chủ trì và chỉ đạo Hội nghị

Huy động hơn 444.000 tỷ đồng đầu tư KCHTGT

Báo cáo đánh giá công tác đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông (KCHTGT) theo hình thức hợp đồng BOT và BT giai đoạn 2011 - 2015 do Bộ GTVT quản lý, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Nhật cho biết, Bộ GTVT đã triển khai đồng bộ các giải pháp, đặc biệt là đẩy mạnh tái cơ cấu đầu tư công, huy động tối đa mọi nguồn lực để tạo ra đột phá trong phát triển KCHTGT.

Theo kế hoạch 5 năm giai đoạn 2011 - 2015, Bộ GTVT trình Thủ tướng Chính phủ nhu cầu đầu tư KCHTGT khoảng 484.000 tỷ trong khi đó nguồn vốn NSNN, vốn Trái phiếu Chính phủ (TPCP) và vốn ODA cân đối khoảng 181.000 tỷ, tương đương 37% so với nhu cầu. Trong bối cảnh đó, Bộ GTVT đã đẩy mạnh hình thức xã hội hoá đầu tư, thu hút vốn đầu tư tư nhân phát triển KCHTGT; kết quả đã huy động được 186.660 tỷ đồng (chiếm 42%) trong tổng nguồn 444.040 tỷ đồng cho đầu tư KCHTGT trong giai đoạn này.

Bộ GTVT đã huy động được khoảng 186.660 tỷ đồng để đầu tư 62 dự án
theo hình thức hợp đồng BOT và BT trong giai đoạn 2011 - 2015

Trong tổng số nguồn vốn huy động được 444.040 tỷ đồng, nguồn vốn tư nhân là 186.660 tỷ đồng (chiếm 42%) và thu hút, ký kết được 6,24 tỷ USD vốn ODA (tổng vốn ODA đã ký kết đến nay là 18,46 tỷ USD). Tổng vốn cho được giải ngân trong giai đoạn 2011 - 2015 đạt khoảng 379.213 tỷ đồng, trong đó giải ngân vốn tư nhân 121.833 tỷ đồng (chiếm 32,13%) và giải ngân vốn Nhà nước 257.380 tỷ đồng (chiếm 67,87%).

Giai đoạn 2011 - 2015, Bộ GTVT đã huy động được khoảng 186.660 tỷ đồng để đầu tư 62 dự án theo hình thức hợp đồng BOT và BT. Đã hoàn thành đưa vào vận hành khai thác 26 dự án với TMĐT 74.806 tỷ đồng. Đang triển khai đầu tư 36 dự án với TMĐT 111.854 tỷ đồng. Các dự án triển khai chủ yếu theo hình thức BOT do hành lang pháp lý (Nghị định số 108/2009/NĐ-CP) chỉ mới quy định 3 hình thức BOT, BTO và BT (hình thức BTO không phù hợp với đặc thù ngành GTVT). Lĩnh vực cảng biển là một trong những lĩnh vực thu hút vốn đầu tư tư nhân khá sớm và khá thành công theo hình thức doanh nghiệp đầu tư trực tiếp.

Công khai, minh bạch các dự án BOT, BT

Nhấn mạnh đến sự tuân thủ quy định pháp luật và tính minh bạch trong quá trình triển khai dự án, Thứ trưởng Nguyễn Nhật nói, việc triển khai đầu tư phát triển hệ thống KCHTGT vừa đảm bảo mục tiêu phát triển phát triển kinh tế xã hội, vừa góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, giám áp lực nợ công, kích cầu đối với sản xuất trong nước. Chính yếu tố này đã tạo ra động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, góp phần đảm bảo an ninh - quốc phòng, hạn chế ô nhiễm môi trường, giảm ùn tắc, tai nạn giao thông và trực tiếp làm tăng năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Lợi ích của người sử dụng và nhà đầu tư được xem xét thận trọng trong quá trình phân tích lựa chọn đối với từng dự án để đầu tư theo hình thức PPP.

Thời gian qua, trong quá trình triển khai dự án BOT, BT đều tuân thủ quy định pháp luật và tính minh bạch 

Theo Thứ trưởng Nguyễn Nhật, về cơ bản, công tác triển khai dự án tuân thủ quy định của pháp luật. Việc lựa chọn dự án đầu tư theo hình thức PPP được căn cứ trên nhu cầu thực tế, kiến nghị của địa phương, sự cần thiết phải đầu tư và đặc biệt là đảm bảo phù hợp quy hoạch được phê duyệt. Các dự án đều nhận được sự đồng thuận của các Bộ, ngành và chấp thuận chủ trương đầu tư của Thủ tướng Chính phủ.

“Như vậy, quá trình triển khai các dự án có thể nói các thông tin đều minh bạch theo quy định, được các Bộ, ngành và địa phương tham gia ý kiến trước khi Bộ GTVT ký hợp đồng chính thức với nhà đầu tư và triển khai dự án... Trong thời gian tới, để tăng cường tính công khai, minh bạch, thuận tiện cho người dân và các tổ chức chính trị - xã hội giám sát, Bộ GTVT sẽ đưa vào hoạt động chính thức trang thông tin điện tử công bố thông tin chi tiết về các dự án PPP (thông tin về dự án, tổng vốn đầu tư, đơn vị thực hiện, thời gian thực hiện, mức phí, thời gian thu phí...)” Thứ trưởng Nguyễn Nhật  cho biết.

Cần hơn 1.000 nghìn tỷ đồng đầu tư phát triển KCHTGT

Định hướng huy động nguồn lực đầu tư PPP giai đoạn 2016 - 2020, Thứ trưởng Nguyễn Nhật cho biết, trong giai đoạn 2016 - 2020, ưu tiên kêu gọi đầu tư các dự án PPP trong từng lĩnh vực; trong đó, tập trung ưu tiên kêu gọi đầu tư theo hình thức PPP có hỗ trợ của Nhà nước các dự án đường cao tốc với chiều dài khoảng 751 km, đối với việc nâng cấp các tuyến quốc lộ hiện có, đầu tư đồng thời tuyến cũ và tuyến mới; huy động nguồn vốn XHH theo hình thức doanh nghiệp tự đầu tư đối với hệ thống nhà ga, kho, bãi, khu ga hàng đường sắt... kêu gọi đầu tư theo hình thức PPP đối với những dự án có khả năng hoàn vốn; tập trung kêu gọi đầu tư theo hình thức doanh nghiệp tự đầu tư hoặc FDI các cảng, bến quan trọng; tiếp tục ưu tiên đầu tư nâng cấp đồng bộ, hiện đại các cảng hàng không quốc tế, đồng thời huy động các nguồn vốn để đầu tư xây dựng mới Cảng hàng không quốc tế Long Thành.

Trong giai đoạn 2016 - 2020, tập trung ưu tiên kêu gọi đầu tư theo hình thức PPP
có hỗ trợ của Nhà nước các dự án đường cao tốc với chiều dài khoảng 751 km

Theo Thứ trưởng Nguyễn Nhật, trên cơ sở thực trạng KCHTGT và kế hoạch, quy hoạch phát triển ngành, nhu cầu vốn cho đầu tư phát triển KCHTGT giai đoạn 2016 - 2020 cần khoảng 1.039 nghìn tỷ đồng cho các dự án do Bộ GTVT trực tiếp quản lý. Theo dự kiến, ngân sách chỉ có thể đáp ứng được khoảng 11% nhu cầu, nguồn vốn ODA đang thu hẹp, nợ công đang ở mức cao. Để phát triển KCHTGT đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh đó thì giải pháp đa dạng hóa các hình thức đầu tư, thu hút nguồn lực từ mọi thành phần kinh tế, đặc biệt là sự tham gia của tư nhân vào đầu tư KCHTGT cũng như cung cấp dịch vụ trong lĩnh vực GTVT là tất yếu.

“Thông qua Hội nghị, Bộ GTVT mong muốn cùng các Bộ, ngành, địa phương và toàn thể xã hội nhìn nhận một cách khách quan, toàn diện về kết quả đạt được cũng như chỉ ra những tồn tại, khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện chủ trương xã hội hóa đầu tư KCHTGT giai đoạn 2011-2015 vừa qua để đề ra giải pháp khắc phục, tiếp tục huy động nguồn vốn đầu tư, thực hiện thành công chiến lược, kế hoạch phát triển GTVT nhằm góp phần đưa nước ta sớm trở thành nước công nghiệp theo tinh thần Nghị quyết của Ban chấp hành Trung ương Đảng và chỉ đạo của Chính phủ” - Thứ trưởng Nguyễn Nhật nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Ngọc Bảo - Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương phát biểu tại Hội nghị

Sớm rà soát, quy hoạch và cân đối đầu tư giữa các lĩnh vực giao thông

Phát biểu tại Hội nghị, ông Nguyễn Ngọc Bảo - Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương nhấn mạnh, đây là Hội nghị rất quan trọng, là mốc chuyển tiếp 5 năm qua, để đánh giá để triển khai thực hiện tốt hơn trong thời gian tới. Trong điều kiện nợ công tăng, chủ trương huy động các nguồn lực xã hội tham gia đầu tư KCHTGT, tăng năng lực cạnh tranh, thúc đẩy các ngành khác phát triển, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh - quốc phòng, bảo đảm lợi ích của doanh nghiệp, người dân, cũng như các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Ông Nguyễn Ngọc Bảo đánh giá trong thời gian qua, Bộ Kế hoạch và Đầu tư rất quyết liệt trong chủ trương đầu tư, triển khai các dự án PPP, bởi đây là hình thức đầu tư được các nước trên thế giới triển khai. Bộ GVT là một trong những Bộ đẩy mạnh hoàn thiện thể chế. Tuy nhiên, nhìn chung, sự hiểu biết của các cơ quan chức năng, nhà đầu tư, nhà thầu về hình thức PPP chưa thật sự sâu sắc, chưa tổng kết về hình thức này để đánh giá, lựa chọn phương án phù hợp nhất với điều kiện thực tế của Việt Nam để áp dụng.

Ông Nguyễn Ngọc Bảo cũng nêu lên những hạn chế, bất cập trong thời gian triển khai trong thời gian qua, trong đó có  có nguyên nhân do khó khăn kinh tế vĩ mô, công tác quản lý nhà nước còn một số bất cập, chưa có quy hoạch PPP cấp Bộ, cơ chế pháp luật (hành lang pháp lý) bảo đảm cho các nhà đầu tư, nhà thầu và chính co quan nhà nước còn thiếu, hiệu lực hiệu quả thực thi cho hình thức này chưa cao.

Ông Nguyễn Ngọc Bảo đề nghị phải tiếp tục nghiên cứu sâu hơn, hoàn thiện các cơ chế, chính sách, tăng cường công tác thanh tra giám sát, đánh giá tác động, phân bổ nguồn lực, đa dạng hóa các hình thức trong và ngoài nước, vốn đầu tư nhà nước cần tham gia tỷ lệ thích hợp (khoảng 20%), các cơ quan nhà nước chủ động làm việc nhà đầu tư, định hướng cho các Nhà đầu tư.

Ông Nguyễn Ngọc Bảo cũng đề nghị cần thiết phải tiến hành quy hoạch, đặc biệt là ở các thành phố lớn, cân đối các hình thức đầu tư giữa các lĩnh vực, hạn chế tối đa các hạn chế, yếu kém trong công tác quản lý KCHTGT; đồng thời Chính phủ, các bộ, ngành sớm ban hành văn bản QPPL còn thiếu, sớm thúc tiến ban hành Luật.

Ông Phạm Quang Dũng - Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Tasco

Theo ông Phạm Quang Dũng - Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Tasco, ông rất đồng tình và đánh giá cao báo cáo của Bộ GTVT về đánh giá công tác đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông theo hình thức hợp đồng BOT và BT giai đoạn 2010-2015 do Bộ GTVT quản lý.

Ông Phạm Quang Dũng cũng cho biết, trong bối cảnh nguồn vốn ngân sách nhà nước hạn hẹp, việc đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông theo hình thức BOT là rất cần thiết nhưng cần bảo đảm hài hòa lợi ích của nhà đầu tư, cơ quan quản lý nhà nước và người dân. Về điều này, trong thời gian qua, Bộ GTVT đã làm rất tốt.

"Bên cạnh những giá trị đạt được khi đầu tư các dự án BOT vẫn có những vấn đề còn hạn chế như thủ tục đầu tư dự án còn phức tạp, liên quan đến quá nhiều cơ quan chức năng chứ không chỉ riêng Bộ GTVT; các dự án BOT có quá nhiều đoàn thanh tra, kiểm toán làm việc với cùng một nội dung; Trong bối cảnh hiện tại,  đầu tư vào giao thông thu được lợi nhuận rất hạn chế nhưng đôi khi nhà đầu tư bị áp lực từ dư luận xã hội rất lớn, bị đối xử như...tội đồ. Tuy nhiên từ vị trí của một người dân tôi thấy rất nên phải rà soát lại các dự án BOT giao thông, tạo điều kiện và lựa chọn tốt hơn cho người dân và doanh nghiệp”, ông Dũng cho biết thêm.

Tại Hội nghị, nguyên Bí thư Trung ương Đảng, nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Khoan đánh giá, trong thời gian gần đây, hạ tầng giao thông có sự phát triển mạnh mẽ, trong đó đầu tư theo hình thức PPP là một con đường mới mà Bộ GTVT đã tìm ra.

Nguyên Bí thư Trung ương Đảng, nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan chia sẻ tại Hội nghị

Hoach định chiến lược phát triển GTVT cho phù hợp bối cảnh mới

Theo nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan, Bộ GTVT cần quan tâm đến một số yếu tố để hoạch định chiến lược phát triển giao thông vận tải cho phù hợp với bối cảnh trong thời gian tới như nền kinh tế đang phát triển mạnh mẽ, số lượng phương tiện tăng lên rất nhiều; vị thế của Việt Nam tăng cao trên trường quốc tế, tạo sự thúc đẩy cho phát triển giao thông, đồng thời các khu vực tự do và tiểu vùng kinh tế ra đời tạo nên nhu cầu phát triển và kết nối giao thông vùng; tình hình bội chi ngân sách cao, vốn ODA giảm, huy động vốn từ ngân hàng còn nhiều khó khăn dẫn đến việc nhu cầu cao, nguồn lực giảm.

Bên cạnh đó, nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan cho biết thêm, hình thức PPP chúng ta nói nhiều đến xây dựng nhưng ít nói đến dịch vụ; mới chủ yếu đầu tư cho lĩnh vực đường bộ, cần đầu tư theo hình thức BOT vào các lĩnh vực quản lý nhà nước khác của Bộ GTVT; cần huy động nguồn lực đầu tư nước ngoài; đa dạng hóa hình thức PPP chứ không chỉ gói gọn theo hình thức BOT và BT…

Bà Vũ Thị Mai, Thứ trưởng Bộ Tài chính đánh giá, Hội nghị hôm nay là cơ hội để các cơ quan quản lý nhà nước, trong đó có Bộ Tài chính lắng nghe ý kiến của các Nhà đầu tư, doan nghiệp. Trong bối cảnh ngân sách nhà nước khó khăn, việc triển khai các dự án PPP, trong đó các dự án BOT, BT rất ý nghĩa, hiện đã triển khai được hơn 60 dự án, góp phần giảm áp lực hạ tầng nói chung và kết cấu hạ tàng giao thông nói riêng.

Bà Vũ Thị Mai cho biết trong thời gian qua, Bộ Tài chính đã phối hợp chặt chẽ với Bộ GTVT, ban hành các Thông tư liên quan đến quá trình quản lý dự án theo PPP, tất cả Thông tư ban hành là cơ sở pháp lý quan trọng để cơ quan nhà nước, nhà đầu tư triển khai, thực hiện.

Bà Vũ Thị Mai, Thứ trưởng Bộ Tài chính phát biểu tại Hội nghị

Bà Vũ Thị Mai cũng cho biết, hiện nay có 56 trạm thu phí thực hiện, trong đó có 12 trạm thu phí thu phí theo thông tư 90, 44 trạm thu phí thu phí theo các thông tư đã ban hành. Căn cứ vào hợp đồng, Bộ GTVT đã ký với Nhà đầu tư, trong đó có quy định mức thu phí với Nhà đầu tư, Bộ GTVT chủ trì và đã lấy ý kiến tham gia của các bộ, ngành.

Tuy nhiên, bà Vũ Thị Mai cho rằng, thời giam qua, các dự án PPP còn một số tồn tại, hạn chế, chính những hạn chế này cần phải nhìn nhận, đánh giá để có hướng giải quyết. "Đề nghị đối với nguồn bảo lãnh vốn vay nước ngoài, Chính phủ bảo lãnh khoản vay nước ngoài, việc áp dụng hình thức này cần phải được nghiên cứu kỹ vì nguy cơ rủi do cao hơn", Bà Mai nói.

Bà Vũ Thị Mai cũng cho biết, Chính phủ đã giao Bộ GTVT và Bộ Tài chính thống nhất về mức phí, hai Bộ cũng đã làm việc với nhau, dự kiến trong tháng 6/2016 sẽ báo cáo Chính phủ, để sớm thực hiện điều chỉnh mức phí cho phù hợp.

“Chính phủ đã cam kết với Nhà đầu tư thì phải thực hiện đúng theo quy định, vì nếu đã ký cam kết mà không thực hiện thì Nhà đầu tư sẽ không tham gia vào các dự án sau này. Bộ Tài chính đã đề nghị Bộ GTVT, các cơ quan liên quan, phải nhanh chóng quyết toán dự án, đây là cơ sở để giảm mức phí (theo Nghị quyết số 35/NQ-CP của Chính phủ), làm sao đảm bảo những quy định đã ký kết giữa Cơ quan nhà nước với Nhà đầu tư” - Bà Vũ Thị Mai nhấn mạnh.

Bà Vũ Thị Mai  đề nghị khi chuẩn bị dự án dầu tư, các dụ án PPP phải được xin ý kiến rộng rải của các cơ quan, đơn vị và nhân dân, để các cấp, các ngành và nhân dân thấy sự cần thiết đầu tư dự án, tạo sự đồng thuận, thống nhất trong quá trình triển khai dự án, tránh tình trạng sau khu dự án hoàn thành, nhân dân không đồng tình, gây dư luận không tốt, ảnh hưởng quá trình khai thác, sử dụng dự án.

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng khẳng định, 5 năm qua thực hiện chủ trương phát triển KCHTGT, cùng vốn NS, ODA, CP giao và Bộ GTVT đã huy động các nguồn lực xã hội để đầu tư KCHTGT, chủ yếu là theo hình thức BOT, BT, đã tạo ra được sự thay đổi mạnh mẽ các hình thức đầu tư, tạo sự thay đổi nhanh chóng diện mạo GTVT của đất nước đồng thời tạo động lực huy động các nguồn lực kinh tế và các ngành khác phát triển.

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng chỉ đạo tại Hội nghị

 “Đây là một trong 3 khâu đột phá quan trọng nhất tạo nên sự phát triển đồng bộ giữa các vùng miền, đẩy mạnh kinh tế phát triển và hội nhập quốc tế”, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cũng khẳng định thêm, trong thời gian qua, Bộ GTVT đã phối hợp với các bộ, ngành nhất là Bộ GTVT, KH&ĐT, Tài chính, Xây dựng... và các địa phương, đặc biệt là có sự vào cuộc của các ngân hàng thương mại đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ để đẩy mạnh huy động các nguồn lực ngoài ngân sách cho đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông và bước đầu đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ.

“Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt dược, chúng ta phải nghiêm khắc chỉ ra những hạn chế, yếu kém, từ đó đề ra những giải pháp tốt hơn, để phát triển hệ thống KCHT GTVT, đưa nước phát triển hiện đại”. Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng nói.

Cụ thể, Phó Thủ tướng chỉ ra rằng, mặc dù chất lượng hạ tầng giao thông được nâng lên song vẫn còn không ít công trình chất lượng thấp, bị hằn lún, ảnh hưởng đến an toàn giao thông cho người và phương tiện nên gây không ít bức xúc cho người dân. Tham gia đầu tư xây dựng các công trình giao thông, rất nhiều nhà đầu tư lần đầu tham gia vào lĩnh vực này nên trong đó có nhiều nhà đầu tư tích cực xác định đúng năng lực triển khai tốt dự án, đảm bảo chất lượng công trình song vẫn còn một số nhà đầu tư yếu về năng lực nên dự án không đảm bảo chất lượng, tiến độ như cam kết; Việc bố trí một số trạm thi phí chưa hợp lý, huy động vốn đàu tư BOT chủ yếu DN trong nước, gây bức xúc cho người dân….

Do đó, Phó Thủ tướng yêu cầu, trong thời gian tới, Bộ GTVT phải rà soát lại chiến lược, quy hoạch phát triển GTVT phù hợp với quy hoạch phát triển vùng và phát triển chung của đất nước; tham mưu và xây dựng cơ chế chính sách đầy đủ, ổn định và minh bạch Nâng cao, năng lực, hiệu quả của công tác quản lý nhà nước, bao gồm cả cơ chế, trách nhiệm phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước liên quan; chính sách đối với thu phí …

Cổng Thông tin điện tử Bộ GTVT