Nhà đầu tư nào bỏ thầu với giá trị vốn góp của nhà nước ít nhất sẽ được xem xét lựa chọn.
Hủy hợp đồng nếu không huy động được vốn
Nguồn tin của Báo Giao thông cho hay, sau gần nửa tháng phát hành hồ sơ mời thầu, các Ban quản lý dự án thuộc Bộ GTVT đã bán được 14 bộ hồ sơ cho các nhà đầu tư vượt qua vòng sơ tuyển tại 5 dự án cao tốc Bắc - Nam triển khai theo hình thức PPP. Trong số này, QL45 - Nghi Sơn và Nghi Sơn - Diễn Châu là dự án có số nhà đầu tư mua hồ sơ mời thầu ít nhất (2 nhà đầu tư). Cam Lâm - Vĩnh Hảo là dự án có nhiều nhà đầu tư mua hồ sơ nhất (4 nhà đầu tư).
Dù phải chờ đến cuối tháng 9/2020, khi thời hạn nộp hồ sơ dự thầu của các dự án bắt đầu mở, mới có thể đo đếm chính xác lượng nhà đầu tư tham gia đấu thầu, nhưng với lượng hồ sơ đã bán ra và giá mỗi bộ hồ sơ cũng không hề rẻ (20 triệu đồng/bộ) đã phần nào chứng tỏ sức hấp dẫn của các dự án cao tốc Bắc - Nam.
Ông Bùi Quang Thái, Phó Vụ trưởng Vụ Đối tác công tư (PPP), Bộ GTVT cho biết, sau khi mua hồ sơ mời thầu, các nhà đầu tư sẽ có 60 ngày để chuẩn bị hồ sơ dự thầu và nộp cho bên mời thầu.
Đến ngày 20/9/2020, các dự án dự kiến sẽ mở thầu. Sau đó, bên mời thầu sẽ đánh giá hồ sơ dự thầu theo quy định. “Trường hợp thuận lợi, đấu thầu thành công, Bộ GTVT sẽ đàm phán, ký hợp đồng với các nhà đầu tư vào tháng 12/2020 để khởi công xây dựng đầu năm 2021, hoàn thành năm 2023”, ông Thái chia sẻ.
Theo ông Thái, các nhà đầu tư tham dự đấu thầu đều đã được đánh giá về năng lực, kinh nghiệm trong bước sơ tuyển. Tuy nhiên, Bộ GTVT sẽ tiếp tục cập nhật lại năng lực, kinh nghiệm của nhà đầu tư trong giai đoạn đấu thầu.
Về tiêu chí đấu thầu, Bộ GTVT sẽ sử dụng phương pháp vốn góp của Nhà nước để đánh giá chọn nhà đầu tư. “Nhà đầu tư trúng thầu phải đáp ứng các điều kiện về hồ sơ dự thầu hợp lệ, yêu cầu năng lực tài chính, kinh nghiệm, điểm kỹ thuật và đề xuất tài chính thấp nhất, tức là nhà đầu tư nào bỏ giá trị vốn góp của nhà nước tham gia vào dự án ít nhất sẽ được xem xét lựa chọn”, ông Thái nói.
Cần phải nói thêm, trong hồ sơ mời thầu 5 dự án PPP cao tốc Bắc - Nam, Bộ GTVT đã quy định rõ, kể từ khi ký hợp đồng dự án, nhà đầu tư có 6 tháng để huy động vốn tín dụng. Quá thời hạn trên, nếu không huy động được, Bộ GTVT sẽ hủy hợp đồng đã ký và tịch thu bảo lãnh hợp đồng của nhà đầu tư. Số tiền bảo lãnh được tính bằng 1 - 3% giá trị hợp đồng theo quy định của Luật Đấu thầu.
Yêu cầu này căn cứ theo quy định tại Nghị quyết 20/2018 của Chính phủ nhằm khắc phục những bất cập, tồn tại của các dự án BOT trước đây, đảm bảo lựa chọn được các nhà đầu tư mạnh, đủ năng lực tài chính về vốn chủ sở hữu và có uy tín để ngân hàng cho vay vốn tín dụng.
“Quy định này nhằm đảm bảo các dự án triển khai đúng tiến độ, tránh tình trạng như các dự án BOT trước đây, dù nhà đầu tư đã ký hợp đồng với Bộ GTVT nhưng suốt thời gian dài không vay được vốn tín dụng khiến công trình chậm tiến độ, điển hình là cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn và Trung Lương - Mỹ Thuận”, ông Thái chia sẻ.
Loại ngay nhà đầu tư “tay không bắt giặc”
Quy định về thời gian vay vốn tín dụng của nhà đầu tư tại 5 dự án PPP cao tốc Bắc - Nam nhằm quản chặt năng lực tài chính của các nhà đầu tư, khắc phục triệt để các bất cập trong thời gian qua (Trong ảnh: Thi công cao tốc Cam Lộ - La Sơn). Ảnh: Duy Lợi
Theo chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, quy định mà Bộ GTVT đưa ra trong hồ sơ mời thầu về việc hủy hợp đồng đã ký kết và tịch thu bảo lãnh nếu trong thời gian 6 tháng nhà đầu tư không huy động được vốn tín dụng là hoàn toàn phù hợp để ngăn chặn tình trạng “tay không bắt giặc” tại các dự án BOT giao thông trước đây.
Theo ông Long, khi đấu thầu, nhà đầu tư nào cũng trưng ra rất nhiều năng lực, đảm bảo các tiêu chí trong hồ sơ mời thầu nhưng điều quan trọng nhất là vốn tín dụng thì mới dừng ở cam kết từ phía ngân hàng chứ chưa có hợp đồng chính thức.
Thực tế, hầu hết các nhà đầu tư BOT giao thông trong thời gian qua đều phải đi vay vốn tín dụng ngân hàng để đầu tư. Tại nhiều dự án diễn ra tình trạng nhà đầu tư đạt hết các tiêu chí trong đấu thầu, nhưng khi triển khai lại không vay được vốn tín dụng khiến công trình trì trệ ròng rã nhiều năm.
“Quy định trên nhằm quản chặt năng lực tài chính của các nhà đầu tư, khắc phục triệt để các bất cập trong thời gian qua, tránh tình trạng ngựa quen đường cũ”, ông Long nói và cho rằng, chắc chắn các nhà đầu tư có năng lực thực sự, có tiềm lực mạnh về tài chính sẽ đồng tình với quy định này.
Dưới góc độ của nhà đầu tư, ông Vũ Đức Nhận, Phó tổng giám đốc Công ty CP BOT Pháp Vân - Cầu Giẽ cho rằng, quy định thời gian 6 tháng sau khi ký hợp đồng nhà đầu tư phải huy động được vốn tín dụng là phù hợp với thực tế. Bởi, nếu thời gian huy động vốn quá 6 tháng sẽ ảnh hưởng đến tiến độ công trình. Ngược lại, quy định thời gian dưới 6 tháng lại gây khó khăn cho quá trình đàm phán giữa nhà đầu tư với ngân hàng.
“Như vậy các nhà đầu tư muốn vào các dự án PPP cao tốc Bắc - Nam phải rất quyết tâm và đủ năng lực mới có thể tham gia. Ngay từ bây giờ, các nhà đầu tư, ngân hàng có ý định tham gia đầu tư 5 dự án PPP cao tốc Bắc - Nam đã phải đi nghiên cứu và thẩm định các dự án, không phải chờ đến lúc đấu thầu nữa”, ông Nhận chia sẻ.
Mấu chốt là ngân hàng phải vào cuộc
Trao đổi với Báo Giao thông, ông Trần Văn Thế, Phó chủ tịch HĐQT Tập đoàn Đèo Cả ủng hộ quan điểm của Bộ GTVT trong việc đưa ra mốc thời gian để nhà đầu tư vay vốn tín dụng cho dự án. Tuy nhiên, ông Thế cho rằng, việc quy định mốc thời gian vay vốn chỉ là một phần, điều quan trọng nhất đối với các dự án PPP cao tốc Bắc - Nam là Ngân hàng Nhà nước cần phải có chính sách về tín dụng, thu xếp nguồn vốn dành cho phát triển hạ tầng giao thông.
“Có những dự án BOT giao thông chưa đến 6 tháng nhà đầu tư đã ký được hợp đồng tín dụng, nhưng nhiều dự án mãi không vay được vốn từ phía ngân hàng. Nếu các ngân hàng không vào cuộc, không tạo nguồn vốn cho tư nhân phát triển hạ tầng thì cũng giống như vỗ tay bằng một bàn tay mà thôi”, ông Thế chia sẻ.