Phó Vụ trưởng Vụ Vận tải (Bộ GTVT) Nguyễn Ngọc Dũng cho biết, thời gian qua, VTHKCC bằng xe buýt ở nước ta đã có những bước phát triển mạnh mẽ như Hà Nội, TP.HCM, Đắk Lắk, Thanh Hóa, Thái Nguyên, Đồng Nai, Bình Dương, Hải Dương... Phát triển VTHKCC luôn được xem là giải pháp hữu hiệu góp phần giảm ùn tắc giao thông. VTHKCC bằng xe buýt hiện đang giữ vai trò chủ đạo phục vụ người dân đi lại tại các đô thị ở nước ta, đặc biệt đối với Hà Nội và TP.HCM. Năm 2011, xe buýt Hà Nội đã thực hiện vận chuyển hơn 420 triệu lượt khách. Tại TP.HCM, con số này là 358 triệu.

Chất lượng xe buýt Hà Nội vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của người dân

Cả nước có 54/63 tỉnh, thành có xe buýt với 627 tuyến xe buýt (499 tuyến nội đô, 127 tuyến kế cận) với trên 8000 xe. Trong số này, Hà Nội có 1.272 xe, TP.HCM có 2.951 xe, 52 tỉnh thành còn lại có hơn 3000 xe.

Mặc dù nhà nước đã có kế hoạch đầu tư phát triển một số loại hình VTHKCC có khối lượng lớn như tàu điện ngầm, tàu điện trên cao, xe buýt vận chuyển khối lượng lớn (BRT) tại Hà Nội và TP.HCM. Tuy nhiên, hiện nay và trong tương lai gần, khả năng đưa các phương tiện vận tải khối lượng lớn vào hoạt động là chưa nhiều. Chính vì vậy, đại diện Vụ Vận tải cho rằng, VTHKKCC bằng xe buýt sẽ vẫn giữ vai trò chính trong hệ thống VTHKCC giai đoạn từ nay đến năm 2020.

Rõ vai trò song vẫn bị “thờ ơ”

Vai trò của xe buýt trong việc giải quyết nhu cầu đi lại của người dân, góp phần giảm ách tắc, tạo bộ mặt mới văn minh cho đô thị là không thể phủ nhận.

Tổng giám đốc Transerco Nguyễn Phi Thường thậm chí còn nhất mạnh: Giải pháp cơ bản để giải quyết tận gốc bài toán ùn tắc giao thông đô thị chính là phát triển VTHKCC bằng xe buýt. Đáng nói là trong khi vai trò của xe buýt, đặc biệt tại các thành phố lớn đã và đang được khẳng định thì sự quan tâm của các ban, ngành chức năng với loại hình vận tải đặc biệt quan trọng này dường như lại chưa tương xứng.

Công tác quy hoạch phát triển VTHKCC nói chung và VTHKCC bằng xe buýt nói riêng chưa được chú trọng và quan tâm đúng mức. Hiện tại mới chỉ có Hà Nội, TP.HCM và một số ít địa phương khác là có quy hoạch và định hướng phát triển VTHKCC. Việc triển khai các văn bản pháp luật cũng như các quy định của Bộ GTVT còn chưa linh hoạt. Hầu hết địa phương chưa chủ động xây dựng cơ chế chính sách phù hợp nhằm khuyến khích phát triển VTHKCC bằng xe buýt, giảm TNGT, hạn chế ách tắc.

Công tác đầu tư kết cấu hạ tầng phục vụ hoạt động VTHKCC bằng xe buýt còn chưa được quan tâm và đầu tư đúng mức. Ngoài Hà Nội, TP.HCM và một số địa phương khác có cơ chế đầu tư kết cấu hạ tầng từ nguồn vốn ngân sách, còn lại hầu hết các địa phương đều chưa có cơ chế cụ thể. Việc đầu tư điểm dừng đỗ, nhà chờ... đều do doanh nghiệp tự xây dựng. Cũng chỉ có Hà Nội và TP.HCM dành ngân sách lớn hàng năm để trợ giá cho xe buýt.

Ở các địa phương khác, doanh nghiệp phải tự hạch toán kinh doanh nên việc đổi mới phương tiện, nâng cao chất lượng dịch vụ còn nhiều khó khăn. Thạc sỹ Nguyễn Hoàng Hải - Giám đốc Trung tâm Quản lý điều hành GTĐT Hà Nội cho biết, mặc dù xe buýt Hà Nội đã nhận được nhiều chính sách hỗ trợ và khuyến khích phát triển, song hiện vẫn còn thiếu cơ chế chính sách cho việc hỗ trợ mua sắm phương tiện tiên tiến, thân thiện môi trường, các chính sách tạo nguồn tài chính cho vận tải công cộng hoạt động ổn định. Các chính sách để đảm bảo và thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao nhất là với đội ngũ quản lý và hoạt động kiểm tra giám sát cũng còn thiếu rất nhiều.

Nâng chất lượng xe buýt cách nào?

Phát triển VTHKCC bằng xe buýt, đại diện Vụ Vận tải - Bộ GTVT cho rằng trước hết phải làm tốt công tác quy hoạch phát triển mạng lưới tuyến xe buýt của các tỉnh, thành phố song song với việc tăng cường đầu tư phương tiện. Đối với hạ tầng hiện có, xem xét ưu tiên bố trí làn đường ưu tiên cho xe buýt; Ứng dụng công nghệ mới để quản lý, điều hành; Trợ giá cho các tuyến buýt thiết yếu đáp ứng nhu cầu giảm ùn tắc giao thông nhưng có doanh thu chưa đủ bù đắp chi phí... Bên cạnh đó, cần chú trọng tuyên truyền vận động nhân dân đi xe buýt.

Phía doanh nghiệp, ông Nguyễn Phi Thường cho rằng: “Người dân ở các đô thị lớn hiện không thiếu phương tiện đi lại nên muốn hạn chế phương tiện cá nhân và tăng cường sử dụng xe buýt công cộng thì phải đổi mới toàn diện và nâng cao chất lượng dịch vụ theo nguyên tắc “cung cấp dẫn đầu”.

Cùng với đó, một chính sách nhất quán về trợ giá lâu dài cho người đi xe buýt chắc chắn sẽ là nhân tố đảm bảo cho sự phát triển bền vững của xe buýt”. “Phải coi giao thông đô thị là chủ thể của quy hoạch phát triển đô thị và quy hoạch sử dụng đất. Lấy VTHKCC khối lớn làm xương sống cho phát triển đô thị; Quy hoạch phương tiện đi lại phải đi trước quy hoạch hạ tầng giao thông...Việc nhất quán cơ chế chính sách (từ những ưu đãi về kinh tế đến hạ tầng, điều kiện vận hành lưu thông) sẽ tạo điều kiện cho xe buýt phát triển bền vững” - ông Thường nhấn mạnh.

Ngân Anh

Bộ trưởng Đinh La Thăng: Đẩy mạnh xã hội hóa phát triển xe buýt

Bộ trưởng Đinh La Thăng khẳng định, Đề án chính là một trong những giải pháp đồng bộ góp phần giải quyết bài toán giao thông đô thị hiện nay. Bộ trưởng nhấn mạnh: Làm gì đi nữa cũng phải có đất dành cho giao thông.

Ở Hà Nội và TP HCM, đất dành cho giao thông chỉ chiếm 6-8% trong khi đó tiêu chuẩn phải đạt 20%, tắc đường cũng là khó tránh. Muốn khắc phục tình trạng trên, Bộ trưởng yêu cầu phải quan tâm, làm tốt hơn nữa công tác quy hoạch.

Đầu tư cho xe buýt, Bộ trưởng khẳng định: Phải đẩy mạnh xã hội hóa đầu tư cho xe buýt để doanh nghiệp và người dân cùng chia sẻ gánh nặng với Nhà nước về mặt tài chính và nhân lực. Xã hội hóa xe buýt sẽ tạo nên môi trường vận tải cạnh tranh lành mạnh. Khi đó, các doanh nghiệp buộc phải chú ý đến chất lượng phục vụ để đảm bảo doanh thu và lợi nhuận.

Cũng từ đây, số người dùng xe buýt sẽ tăng lên sẽ trực tiếp làm giảm số lượng phương tiện giao thông cá nhân trên đường, qua đó giảm nạn ách tắc giao thông... Bộ trưởng cũng lưu ý các cơ quan, doanh nghiệp phải quan tâm hơn đến áp dụng công nghệ tự động hóa trong quản lý hoạt động, trong tổ chức bán vé, hạn chế sự tham gia của con người; Kết nối các loại phương tiện VTHKCC hiệu quả; lắp đặt và khai thác tốt thiết bị giám sát hành trình; đổi mới phương tiện buýt theo hướng thân thiện môi trường.

Để có thể triển khai tốt Đề án phát triển VTHKCC bằng xe buýt giai đoạn 2012 - 2020 đã được Chính phủ phê duyệt, Bộ trưởng yêu cầu các sở GTVT tham mưu cho lãnh đạo địa phương xây dựng kế hoạch triển khai Đề án một cách cụ thể, chi tiết.

Khuyến khích phát triển xe buýt sàn thấp

Đề án phát triển VTHKCC bằng xe buýt giai đoạn 2012 - 2020 vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt nêu rõ sẽ phát triển mạng lưới VTHKCC bằng xe buýt đồng bộ và tương thích giữa các loại hình vận tải trong đô thị (đường sắt đô thị, tàu điện ngầm, đường thủy) và từ trung tâm đô thị đến các huyện thị, từ các đô thị đặc biệt đến các đô thị vệ tinh, các khu công nghiệp.

Phát triển vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt theo hướng cung cấp dịch vụ thuận tiện, phù hợp với nhu cầu của đa số người dân để khuyến khích người dân sử dụng xe buýt, tạo tiền đề hạn chế phương tiện cá nhân, góp phần giải quyết ùn tắc giao thông khi đô thị ngày càng phát triển. Về phương tiện, Đề án quy định: Phương tiện tham gia VTHKCC bằng xe buýt phải đảm bảo đúng quy chuẩn, tiêu chuẩn theo quy định; Khuyến khích việc đầu tư các phương tiện xe buýt sàn thấp, xe buýt có thiết bị hỗ trợ người khuyết tật, xe buýt sử dụng nhiên liệu giảm ô nhiễm môi trường.

Đối với hạ tầng hiện có, xem xét ưu tiên bố trí làn đường ưu tiên cho xe buýt. Đối với hạ tầng đầu tư mới cần thiết kế và xây dựng làn đường ưu tiên cho xe buýt, bảo đảm kết hợp hài hòa để khai thác sử dụng có hiệu quả hệ thống bến xe buýt và cầu vượt dành cho người đi bộ trong đô thị. Khuyến khích đầu tư kết cấu hạ tầng để đáp ứng việc phát triển vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt.                                

Theo báo GTVT